Chỉ số ngược đăi tôn giáo toàn cầu 2015

Việt Nam đứng thứ 16 trong bảng xếp hạng 50 quốc gia ngược đăi Thiên Chúa Giáo


Weltverfolgungsindex 2015 - Platz 16 (Open Doors)
Bản dịch của Trần Huê (Diễn Đàn Việt Nam 21)


Vị trí trên bảng Chỉ số ngược đăi

Với 68 điểm Việt Nam đứng hạng thứ 16 trên bảng Chỉ số ngược đăi của thế giới trong năm 2015 (Hạng cao có nghĩa là ngược đăi nhiều - Chú thích của DĐVN21). Năm 2014 Việt Nam c̣n đứng hạng 18 với 65 điểm. T́nh trạng của tín đồ Thiên Chúa giáo ở trong nước hầu như không có ǵ thay đổi trong những năm vừa qua. Sự trồi sụt thứ hạng của Việt Nam phần lớn là do t́nh h́nh suy sụp tại các nước khác, nhất là ở vùng Trung Đông và Phi Châu. Trong khoảng thời gian tường tŕnh, t́nh h́nh đă xấu đi v́ sự bạo hành xâm phạm tín ngưỡng gia tăng.

Động cơ của chính sách ngược đăi

Động lực chính của chính sách đàn áp người Thiên Chúa giáo (TCG) ở Việt Nam là “chế độ áp bức của Cộng sản”, thêm vào đó là “tư tưởng phân biệt sắc tộc” và “chế độ độc tài toàn trị”.


Chế độ áp bức của Cộng sản: Việt Nam là một trong vài nước c̣n xót lại vẫn theo ư thức hệ cộng sản trên thế giới. V́ vậy, chính quyền coi đạo Thiên chúa như là ảnh hưởng của nước ngoài và tín đồ Thiên chúa giáo như làm gián điệp cho Tây phương. Trước sau, chế độ được xây dựng trên nền tảng lư thuyết Mác – Lê và tư tưởng Hồ Chí Minh vốn dĩ vẫn đầy nghi ngờ nhất là đối với khoảng 8 triệu đồng bào Công giáo và 1,7 triệu tín đồ Tin Lành. Theo bản tường tŕnh vào tháng 6 năm 2013 của Nhóm làm việc "Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát" thuộc Ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, Việt Nam có chính sách kiểm soát chặt chẽ tất cả các sinh hoạt tôn giáo và giới hạn tối đa mọi h́nh thức hành đạo có tính độc lập. Sự kiểm soát của chính quyền Cộng sản lộ ra thật rơ vào dịp viếng thăm Việt Nam của ông Heiner Bielefeldt, báo cáo viên đặc biệt về tự do tín ngưỡng của Ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc. Chuyến đi bị theo dơi từ đầu đến cuối, và các chức sắc tôn giáo người thiểu số đă bị đe dọa, các cuộc tiếp xúc dự định không thành hoặc phải dời lại.

Đầu óc phân biệt sắc tộc: ước chùng 2/3 tín đồ TCG, trong đó 80% người theo đạo Tin lành có nguồn gốc sắc tộc, nhiều người này thuộc sắc tộc người Hmong. Trong những vùng quê, áp lực bị ép quay trở lại đạo cũ của họ và tham gia vào các tục lệ rất mạnh. Nguồn gốc sắc tộc của một số tín đồ TCG cũng là lư do khiến tín đồ TCG bị chính quyền theo dơi nghiêm ngặt. Bởi v́ có một vài phong trào người sắc tộc đ̣i có một quốc gia độc lập. Cũng chính v́ vậy mà các giáo hội bị chính quyền địa phương với sự hỗ trợ của các tộc trưởng canh chừng từng bước.

Chế độ độc tài toàn diện: Theo dân địa phương, chính quyền bị coi như “chế độ chao đảo”, điều này có thể giải thích phần nào sự trấn áp quyết liệt mọi tư tưởng khác biệt. Tuy nhiên, người ta c̣n có thể giải thích màng lưới độc tài bằng hai quan sát khác: Có lúc Việt Nam đă liên hệ chặt chẽ với Trung Quốc. Mối bang giao này trở nên khó khăn khi Trung Quốc đ̣i chủ quyền trên toàn Biển Đông. Tham vọng này của Trung Quốc bị các nước láng giềng bác bỏ kịch liệt. Trong các nước này có Việt Nam, một quốc gia có bờ biển dài nh́n ra Biển Đông. Do đó, mối gắn bó về ư thức hệ bắt đầu rạn nứt, đồng thời buộc nước này phải t́m kiếm bạn mới. Mặc dù bắt đầu từ 1986 bộ phận kinh tế tư doanh ngày càng lớn mạnh (“chính sách đổi mới”), Việt Nam không bị lay chuyển bởi những biến động đă làm đảo lộn thế giới Cộng sản. Đường lối áp bức của chính quyền có tác dụng lên tín đồ TCG, nhất là giáo hội Công giáo v́ giáo hội này do một quyền lực nước ngoài, Đức Giáo hoàng lănh đạo và được tổ chức chặt chẽ.

Các ảnh hưởng đương thời

Chính sách “Đổi mới” được thực hiện từ năm 1986 có mục tiêu cải cách và cải tiến nền kinh tế Việt Nam. Nhờ vậy nhiều thành quả tốt đă đạt được. Sản lượng nội địa tăng gấp đôi trong 10 năm qua, nạn nghèo đói giảm sút và thị trường lao động khả quan hơn.
Năm 2010, nước này vượt qua ngưỡng lợi tức thấp để nhập vào các quốc gia có lợi tức mức trung theo các tiêu chuẩn của Ngân hàng Thế giới. Trong các nước Á châu có hấp lực đối với các nhà đầu tư nước ngoài, Việt Nam xếp hàng thứ ba sau Trung Quốc và Ấn Độ. Cho đến nay chính sách “Đổi mới” vẫn chưa được tràn sang mặt xă hội và đời sống chính trị, điều mà người ta không hy vọng. Nhưng do chính sách này mà đời sống đă cải thiện đáng kể mặc dù có vài phương diện xấu đi.

Tuy nhiên, chính sách này phải trả giá đắt. Nhiều lănh tụ chính trị và quân đội Cộng sản nhờ vậy mà đă trở nên rất giàu có và gây ra một cuộc khủng hoảng ư thức hệ. Nhất là tại các thành phố, nh́n qua thực tế đời sống, chủ nghĩa cộng sản nay hiển nhiên trở thành lời nói suông. Nhiều thanh niên càng ngày càng đặt ra nhiều câu hỏi hơn. Thủ đô Hà Nội và phía Bắc của đất nước này phải đương đầu với nạn nghiện ngập v́ thanh niên ngày càng t́m quên lăng để lấp khoảng trống do chủ nghĩa Cộng sản để lại.

Các thành phần tín đồ TCG bị nguợc đăi

Tất cả các nhánh thuộc tín đồ TCG ở Việt Nam đều bị áp bức.
- Tín đồ TCG người nước ngoài và nhập cư đều bị theo dơi.
- Tín đồ TCG thuộc các giáo hội truyền thống, nhất là các tín đồ dấn thân chính trị như các blogger Công giáo bị làm khó dễ và sách nhiễu.
- Tín đồ mới vào đạo Thiên chúa mà trước đây theo đạo Phật hoặc đạo cổ truyền Việt Nam bị áp lực của chính quyền phải quay về đức tin trước đây của họ.
- Các giáo hội Tin lành mới, bị áp bức v́ bị coi là theo phương Tây và Hoa Kỳ.
Các giáo hội TCG đều phải gánh chịu nhiều giới hạn hoạt động do chính quyền Cộng sản tùy tiện đặt ra. Đạo luật mới về tôn giáo , Nghị định 92 c̣n gây thêm áp lực. Đạo luật này bắt các giáo hội phải đăng kư mọi hoạt động của họ tại ủy ban nhân dân địa phương. Tuy nhiên đạo luật này chưa được áp dụng hoàn toàn.

Các mặt đời sống bị liên lụy

Các tín hữu TCG ở Việt Nam phải gánh chịu áp lực nặng nề nhất trong cuộc sống thường nhật và trong đời sống đạo, theo sau đó là trong đời sống riêng tư. Trong số này, những người mới vào đạo phải chịu đựng nhiều nhất.

Đời sống trong xă hội: dù có khoảng trống ư thức hệ như đă tŕnh bày ở trên, Việt Nam vẫn tiếp tục giữ ư thức hệ Cộng sản và gây áp lực nặng nề đối với những người không Cộng sản, kể cả tín đồ TCG. Các tín đồ TCG bị chính quyền áp bức và không được đối xử công bằng trước toà án. Điều này có thể thấy được qua các phiên ṭa xử những nhà hoạt động Công giáo bị kết án tội phạm chính trị, thí dụ như viết blog. Ngay cả các tín đồ TCG thuộc đân tộc thiểu số, đúng theo luật th́ họ phải được chính phủ trợ giúp, thí dụ như khoản tài trợ cho việc học vấn, nhưng họ có thật sự nhận được tài trợ hay không lại tùy thuộc rất nhiều vào chính quyền ở địa phương. Thường th́ họ không nhận được sự giúp đỡ nào cả.


Đời sống đạo: Các nhà thờ bị canh giữ nghiêm ngặt và các buổi tập họp có khi bị quấy nhiễu. Việc phổ biến các ấn phẩm và tài liệu TCG rất khó khăn và bị phạt nặng. Xin giấy phép cho các khoá học giáo lư cũng thật khó khăn. Việc hướng dẫn trẻ em và thanh thiếu niên dù không bị cấm chính thức nhưng các chương tŕnh và khoá huấn luyện bị quấy phá và theo dơi từng bước. Các giáo hội truyền thống, nhất là giáo hội Công giáo bị chính quyền chú ư đặc biệt. Lư do chính là v́ người Công giáo cương quyết đ̣i lại các phần đất thuộc sở hữu của họ từ trước năm 1975. Ngoài ra, trong số những người phê b́nh chế độ có nhiều người theo Công giáo. Khi họ nêu lên những bất công hoặc vi phạm luật pháp trong nước – không chỉ liên hệ đến tín đồ TCG - họ lọt ngay vào các biện pháp trừng phạt của chính quyền. Giáo hội Tin lành chính thức ở (miền Nam) Việt Nam cũng càng ngày càng gặp nhiều khó khăn. Giáo hội Công giáo và Giáo hội Tin lành bị tịch thu tài sản và vẫn không đ̣i lại được.

Chiếu theo nghị định 92 có hiệu lực từ 01/01/2013 nhưng chưa được áp dụng hoàn toàn, đơn xin đăng kư phải nêu ra con số của những người thừa kế, nơi chốn tổ chức, thời biểu, các h́nh thức hành đạo, các điều luật tôn giáo, cũng như tên tuổi và nơi cư trú của người đại diện nhóm giáo đồ đó. Ngoài thể thức đăng kư đầy khó khăn kể trên, nghị định này c̣n buộc thêm nhiều điều kiện nghiêm ngặt như thành phần được phép xin đăng kư. “Họ phải hành đạo ít nhất 20 năm không có gián đoạn và chưa bao giờ phạm pháp sau khi được cho phép hành đạo”, nghị định trên ghi rơ. Các thuyên chuyển cộng sự viên và các chức sắc tôn giáo phải thông báo trước đó cho nhà nước cấp huyện và có sự xác nhận của Ủy ban nhân dân địa phương. Các đoàn thể và cơ sở giáo dục của giáo hội cũng phải đăng kư. Một số các nhóm đạo đă phản kiện những điều lệ khắt khe này và chính phủ cho biết sẽ cứu xét lại.

Đời sống riêng tư: Những người đổi đạo và tín đồ TCG không truyền thống của Hội thánh Tin lành Ngũ Tuần **) và Báp Tít phải chịu nhiều đối xử tệ hại và bị ngược đăi nhất v́ họ không được sự trợ giúp nào, thậm chí c̣n bị gia đ́nh, bạn bè và láng giềng làm áp lực. Sự việc này thật sự xảy ra rất thường tại các vùng quê hẻo lánh, nơi mà nhà cầm quyền c̣n có nhiều người trung thành với chủ nghĩa Cộng sản và đằng khác gia đ́nh, hàng xóm láng giềng vẫn c̣n thành khẩn theo tín ngưỡng và đức tin của họ hơn là ở các tỉnh thành.

Bạo hành gia tăng

Trong khung thời gian của bản tường tŕnh này, bạo hành đối với các tín đồ TCG đă gia tăng. Nhiều cơ sở tôn giáo bị niêm phong và phá hủy, thí dụ như ở B́nh Phước. Nơi đó nhà cầm quyền địa phương ra lệnh phá hủy nhà thờ của sắc tộc thiểu số Stieng va Mnong. Trên 10 tín hữu TCG đă bị kết án tù chỉ v́ hoạt động viết blog để bầy tỏ chính kiến khác biệt hoặc đă tham gia các cuộc biểu t́nh. Nhiều vụ tấn công vũ lực đă xẩy ra, tín đồ TCG bị hành hung gây thương tích và nhà cửa của họ bị tàn phá, điển h́nh là vụ tấn công họ đạo Mennoniten ở B́nh Dương vào tháng 6 năm 2014. Một số giáo dân phải bỏ nhà trốn đi.

Nh́n về tương lai

Mới đây có tin cho hay nhà cầm quyền đang nói chuyện với Giáo hội Công giáo và đi đến kết quả là một viện đại học Công giáo sẽ được thành lập ở Việt Nam. Mặc dù đường hăy c̣n dài nhưng điều này có vẻ là một dấu hiệu hứa hẹn cho sự thuyên giảm sức ép lên tín đồ TCG. Tuy nhiên, những vụ bắt bớ và kết án h́nh sự người theo TCG vẫn xảy ra với lư do chống lại nhà nước “lạm dụng các quyền tự do dân chủ”.

Trên thực tế, chuyến viếng thăm của Báo cáo viên đặc biệt thuộc Ủy ban nhân quyền LHQ cùng những tuyên bố chỉ trích công khai và gay gắt của ông đă không đem lại một sự thay đổi rơ rệt nào, điều này chỉ ra rằng nhà nước không có ư định tiến đến gần hơn với sắc tộc thiểu số TCG. Hơn nữa, thật khó mà có được một h́nh ảnh rơ ràng: mặc dù nghị định 92 chưa được áp dụng hoàn toàn nhưng việc cấm đoán và đe dọa các giáo hội gia tăng liên tục. Như thế chắc hẳn t́nh trạng của tín đồ TCG thiểu số sẽ chẳng có nhiều thay đổi.

 

13/02/2015 (Diễn Đàn Việt Nam 21)


* Nguyên bản tiếng Đức: Weltverfolgungsindex 2015 - Platz 16 Vietnam, Open Doors, 01/2015

** Pentecostal Church, Pfingstgemeinde


Tài liệu tiếng Anh của Open Doors USA (PDF): Open Doors 2015 World Watch List

 

Trở lại trang chính


Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam

[Trang nhà] [Về MLNQ] [Luật Nhân Quyềnn] [Tài liệu] [Tin nhân quyền] [Diễn đàn] [Tham gia] [Tải xuống] [Liên kết]