Người sắc tộc Tây Nguyên chết bất minh trong tù do bị ‘phân biệt đối
xử’?
Giang Nguyễn - RFA
Một thanh niên thuộc sắc tộc Êđê đã chết trong trại giam Đắk
Trung,tỉnh Đắk Lắk vào đầu tháng 10, nhưng lý do tử vong mà phía
trại giam đưa ra tạo nên nghi vấn.
Có điều gì đó không ổn với sự ra đi đột ngột của em Y-Công HĐơk, 19
tuổi, là nhận xét của tổ chức Người Thượng Đứng Lên vì Công Lý. Đây
là một tổ chức hoạt động tại Thái Lan cho quyền lợi của người sắc
tộc Tây Nguyên. Ông Y Quynh Bdap, điều phối viên của nhóm, nói tổ
chức của ông đã theo dõi và thu thập dữ kiện liên quan đến cái chết
của Y Công HĐơk từ gia đình em.
Được biết, Y Công bị tuyên án năm năm tù về tội “cố ý gây thương
tích” trong phiên xử ngày 2 tháng 6 vừa qua do Tòa án Nhân dân tỉnh
Đắk Lắk tiến hành. Cơ quan công an huyện Krông Ana vào ngày 23/6 đã
đưa em đi để chấp hành án tù.
“Đến ngày 20/9 thì công an chuyển em đến trại giam Đắk Trung thuộc
tỉnh Đắk Lắk. Ở đây gia đình có đi gặp một lần nhưng không được gặp
mặt mà chỉ được gửi tiền cho em thôi. Đến ngày mùng 5 tháng 10 thì
gia đình nhận được tin báo từ trại giam là em bị bệnh, đưa cấp cứu
đến Bệnh viện Tây Nguyên, tỉnh Đắk Lắk. Họ cho biết lý do là em bị
ốm. Nhưng theo thông tin gia đình đăng trên trang mạng, thì em chết
thật bất thường tại vì thấy trên ngực các vết bầm tím, không có lý
do gì mà trên các bộ phận cơ thể của em lại có các dấu vết như vậy.
Sau đó thì trại giam bắt gia đình phải ký một tờ giấy, mà không biết
giấy đó là giấy gì nhưng
vẫn phải ký. Nếu ký vào thì gia đình mới được mang xác về chôn” - ông
Y Quynh Bdap cho hay.
Nếu không ký, cán bộ trại giam nói sẽ không cho gia đình đem xác về
mà thay vào đó sẽ chôn cất tại khu trại giam cho đến khi hết án tù,
vẫn theo lời ông Y Quỳnh thuật lại.
Gia đình người thân cũng cho biết Y Công không hề mắc bệnh lý nào và
trước khi vào tù hoàn toàn khỏe mạnh. Bên phía cơ quan pháp y cũng
không cung cấp cho gia đình một bản kết quả mổ tử thi.
Phóng viên Đài Á Châu Tự Do đã liên lạc với Công an tỉnh Đắk Lắk
cũng như Bệnh viện Đa Khoa Vùng Tây Nguyên để hỏi về vụ việc nhưng
không ai trả lời điện thoại.
Điều phối viên của nhóm Người Thượng Đứng lên vì Công Lý khẳng định
đây là một sự kỳ thị và phân biệt chủng tộc và trường hợp của em Y
Công không phải là trường hợp đơn lẻ.
Ông Y Quynh kể lại trước đây chưa đầy hai tháng, vào cuối tháng tám,
tổ chức của ông nhận được một video clip của gia đình sắc tộc Cơ Ho
ở huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng về cái chết bất thường của em Huỳnh
Thanh Trung.
Ông Y Quynh Bdap cho biết thêm:
“Chính gia đình họ cung cấp video cho tôi tại tỉnh Lâm Đồng. Sự việc
chết cũng bất thường như vậy với nạn nhân là Huỳnh Thanh Trung, dân
tộc Cơ Ho tại xã Lạc Xuân, huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng. Huỳnh
Thanh Trung cũng bị bắt về tội gây thương tích. Công an huyện Đơn
Dương vào ngày 27 tháng 8 năm 2021 bắt đến trại giam huyện Đơn
Dương. Người này lúc đi thì cũng rất mạnh khỏe. Nhưng chỉ sau một
ngày, đến ngày 28, cách chỉ có một ngày thôi nạn nhân này chết và
phải kêu gọi người nhà đến nhận xác. Họ bảo là bị bệnh chết. Các vụ
việc chết trong tù không hợp lý”.
Trong video, người xem chỉ thấy cảnh ban đêm, một nhóm người, gia
đình thân nhân của em Huỳnh Thanh Trung khóc khi đón nhận thi thể về
làng.
Về trường hợp của thanh niên người Êđê Y-Công Hđơk chết trong trại
giam Đắk Trung, ông Phil Robertson, Phó Giám đốc tổ chức Theo dõi
Nhân quyền (Human Rights Watch) khu vực Châu Á trong một email gửi
Đài Á Châu Tự Do nhận định:
“Không ai có thể tin những luận điệu này của Chính phủ rằng anh
Y-Công Hdơk bị 'đau bệnh'. Cái chết của anh, và của những người
Thượng khác đang bị giam giữ là một điều khủng khiếp, không thể chấp
nhận được, và cần được điều tra khẩn cấp bởi một cơ quan độc lập sẵn
sàng nói lên sự thật. Các đại sứ quán nước ngoài tại Hà Nội nên thể
hiện sự quan tâm sâu sắc đến những vụ vi phạm quyền của người Thượng
và tình trạng họ phải chịu ngược đãi, đồng thời phải công khai yêu
cầu Chính phủ Việt Nam điều tra những cái chết đầy nghi ngờ này và
trừng phạt những người có trách nhiệm, bất kể vị trí hay chức vụ."
Người đại diện Human Rights Watch tại Châu Á nói, người sắc tộc Tây
Nguyên bị thiệt thòi nặng nề và thường xuyên bị viên chức chính
quyền kỳ thị:
“Thực tế đáng buồn là tra tấn và ngược đãi rất phổ biến ở các đồn
công an và trại giam Việt Nam, nơi các viên chức và cai tù có thể
đánh đập tù nhân mà không bị trừng phạt. Người Thượng đặc biệt phải
đối mặt với sự phân biệt đối xử trầm trọng vì các quan chức coi
thường và ngược đãi các dân tộc thiểu số Tây Nguyên một cách có hệ
thống. Họ cũng đàn áp những người bị cáo buộc là ủng hộ các nhà thờ
tư gia Cơ đốc độc lập, và việc đàn áp này tiếp diễn trong trại giam
bằng sự lạm dụng thân thể của họ.
Thêm nữa, những hạn chế của người Thượng về ngôn ngữ Kinh càng làm
tăng thêm mức độ bất lực của các gia đình và cộng đồng trước sự
ngược đãi trong trại giam”.
Nhà hoạt động Y Quynh Bdap bổ sung về những hành vi đối xử ngược đãi
từ phía chính quyền Hà Nội:
“Tôi cũng không thể khẳng định là họ kỳ thị, nhưng tôi có thể nói rõ
hơn việc này: Cái kỳ thị ở đây là giữa quan chức Nhà nước với người
dân. Người dân gây thương tích thôi mà họ xử tới năm năm tù trong
khi chính người đang thi hành nhiệm vụ, là điều tra viên mà làm chết
người, họ xử 1,5 năm tù. Nó rất rõ ràng là kỳ thị giữa người thi
hành nhiệm vụ và người dân”.
Từ North Carolina, Hoa Kỳ, ông Y Duen Buondap, Giám đốc tổ chức Đêga
Tây Nguyên chia sẻ với Đài Á Châu Tự Do rằng, ông đã báo cáo về cái
chết uẩn khúc của em Y Công Hđơk với Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Hà Nội,
và ông cho biết, nhân viên Đại sứ quán đã yêu cầu ông gửi thêm thông
tin.
“Chính quyền Việt Nam xem chúng tôi như là thú. Họ không coi chúng
tôi là con người. Phụ nữ thì bị buôn vào mại dâm, dân tộc chúng tôi
sống như nô lệ. Mà chúng tôi có chống chính quyền đâu?
Tôi đã liên lạc với Đại sứ quán Hoa Kỳ. Nhân viên ở đó yêu cầu tôi
trình bày tất cả những gì tôi biết về trường hợp của em Y Công. Tôi
đã gửi báo cáo, đồng thời cũng gửi cho đại sứ quán Anh, Văn phòng
Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, các bạn bè tôi bên Malaysia và
Singapore. Tất cả các bạn bè tội đang cùng làm việc trong vấn đề này.
Chúng tôi phải đứng lên phản đối những gì Việt Nam làm đối với đồng
bào chúng tôi”- ông
Y Duen Buondap kể lại.
Chính quyền Việt Nam tham gia Công ước Quốc tế về Chống tra tấn của
Liên hiệp quốc hồi năm 2013 và hai năm sau được Quốc hội phê chuẩn
thông qua.
Tuy nhiên, cho đến năm nay số người chết bất minh trong đồn Công an
hay Trại tạm giam vẫn diễn ra mà số cán bộ chịu trách nhiệm không bị
xử lý thích đáng. Hồi đầu tháng 10 năm nay, một video về việc một
viên công an tỉnh Quảng Nam liên tục chích điện một nam thanh niên
trong đồn Công an gây nên làn sóng phẫn nộ trong người dân, tuy
nhiên phía cơ quan chức năng giải thích hành động trên chỉ là nhằm "hù
dọa" để nạn nhân phải khai nhận đồng bọn.
[Trang nhà] [Về MLNQ] [Luật NQ] [Tài liệu] [Báo cáo NQ] [Giải NQVN ] [Diễn đàn] [Liên kết]
|